Fascia, je kunt niet zonder dit ingenieuze systeem!

Sinds enige tijd wordt er steeds meer gesproken over fascia en dat is een goede ontwikkeling. Is fascia nieuw dan? Nee, dat er fascia (bindweefsel) in ons lichaam zit weten we al heel lang. Maar sinds er meer onderzoek gedaan wordt naar de vorm en functie van fascia in ons hele systeem zijn er wel wat inzichten veranderd en wordt er op een andere manier gekeken naar behandeling en revalidatie van mens en paard. Onze fascia blijkt meer functies en invloed te hebben dan we in eerste instantie dachten. Hier meer van weten geeft jou een beter inzicht in jouw lichaam (en in het lichaam van je paard).

Wat is Fascia?

De huid is volgens sommige specialisten het grootste orgaan, maar ik denk dat de fascia het grootste orgaan is. Om het beter te verwoorden: het grootste systeem in je lichaam, omdat dit allesomvattende systeem met zichzelf en met alle andere systemen contact heeft en er invloed op uitoefent. Het is een netwerk van bindweefselstructuren dat als een duikpak om alles heen zit, fascia geeft je zowel stevigheid als mobiliteit. Fascia is o.a. je communicatienetwerk en je beveiliging.

Waar zit je fascia?

Onder en in de huid van elk gewerveld dier liggen botten spieren, organen én fascia. Fascia heeft verschillende vormen. Je kent waarschijnlijk de witte lijntjes in je biefstuk of het glimmende laagje op een stuk vlees, dat is fascia. Maar fascia zit niet alleen om en in je spieren, fascia zit overal en dan bedoel ik echt overal. Zelfs bij en in je hart en andere organen, om je hersenen, botten, bloedvaten en zenuwen. Het is een ononderbroken, driedimensionaal web van weefsel met een golvende vorm, dat het hele lichaam doordringt. Het varieert in vezelrichting en dichtheid afhankelijk van de specifieke druk en trekkrachten die er van gevraagd worden.

Er zijn 3 lagen van fascia

1. De oppervlakkige fascia
2. De diepe fascia
3. De orgaanspecifieke lagen

De oppervlakkige fascia

Net onder de huidlaag (subcutaan) ligt de oppervlakkige fascia, welke het lichaam als een laag van los weefsel omvat, opgebouwd uit collageen en elastinevezels. De oppervlakkige fascia is o.a. belangrijk voor het ondersteunen van de positie van aders en vet in je huid en de integriteit van de huid in het algemeen. In deze oppervlakkige laag zitten een heleboel receptoren en zenuwuiteinden (meer dan in de spieren!). De aanwezigheid van al deze receptoren maakt duidelijk wat de invloed is van fascia op ons waarnemen van de positie van ons lichaam (proprioceptie) en de connectie en invloed op ons zenuwstelsel (bijvoorbeeld pijn en de reactie van ons zenuwstelsel daarop).

De hoge vochtigheid van de fascia zorgt ervoor dat alle lagen vrij kunnen bewegen ten opzichte van elkaar.

De diepe fascia

Als een continue laag van dicht, onregelmatig bindweefsel is de diepe fascia over het hele lichaam verspreid. Door de stijfheid wordt de vorm van ons lichaam behouden en geeft het ons ondersteuning. In deze laag zitten myofibroblasten die belangrijk zijn voor het verkorten van het weefsel na verlenging en het verplaatsen van energie in het lichaam.

Orgaanspecifieke Fascia

De orgaanspecifieke fascialagen vermengen met de diepe fascialagen. Onder de orgaanspecifieke lagen vallen ook gewrichtskapsel, banden en pezen, zenuw- en bloedlagen, en spier gerelateerde fascie. De spiergerelateerde fascia bestaat uit verschillende lagen in en om de spier en spiercellen. Er zijn allemaal compartimenten voor de spier waardoor de spierkracht verbetert, krachten over de spieren verspreid worden en de structurele integriteit van de spier behouden wordt.

Wat doet fascia?

Soepel en efficiënt bewegen: Fascia zorgt ervoor dat je spieren en pezen soepel langs elkaar kunnen glijden. Er zijn meerdere lagen op elkaar en in verschillende richtingen zodat bij elke beweging het glij-, en stabiliteitvermogen optimaal is. Het zorgt er ook voor dat we één geheel blijven. Zonder fascie zouden we uit elkaar vallen. Daarnaast zorgt het voor een optimaal gebruik van alle krachten die we opvangen en kunnen gebruiken.

Communicatie: Je fascia is de communicatielijn tussen alle systemen. Door de vele receptoren in de fascia worden signalen naar je ruggenmerg en hersenen gestuurd. Deze impulsen leiden weer tot stimulatie van andere structuren, bijvoorbeeld de spierspoeltjes. Als je dan leest dat fascia 10 keer meer receptoren heeft dan spieren (Schleip), dan is het een goede vervolgstap om ook te denken wat een goede fasciabehandeling met de systemen in je lichaam doet.

Het beschermt je, het vangt krachten op en verdeelt het over je lichaam. Denk maar eens aan het neerkomen na een sprong. Als je geen fascia had zou je lichaam indeuken en beschadigd raken. Zie je de voorbenen van een springpaard voor je? Hoeveel ze doorveren en weer terugveren bij het neerkomen en omhoog komen? Dat komt door de fascia. Alle energie wordt opgevangen, verplaatst en hergebruikt voor de beweging die erop volgt.

Verbinding maken: Fascia zorgt ervoor dat alles met elkaar verbonden is. Het zorgt voor het overbrengen van energie en krachten. Bijvoorbeeld kracht van het achterbeen wordt over gebracht naar de voorkant door middel van de myofasciale ketens (de keten van spier en fascia).

Temperatuurregulatie: De fascia zorgt ervoor dat de temperatuur in je spieren en andere weefsels niet te hoog wordt. Als twee spieren langs elkaar glijden ontstaat er warmte. De fascia zorgt ervoor dat de warmte niet te hoog wordt of dat het afgevoerd wordt.

Emotie: De fascia is niet alleen mechanisch, er wordt energie en emotie in opgeslagen. Onverwerkte emoties kunnen zich opslaan in de fascia. Bij het niet goed verwerken van emoties of energie verstrakt de fascia en wordt het minder soepel.

Behandelen van fascia

Over fascia is veel, heel veel te schrijven en deze blog is een algemene inleiding. In mijn volgende blog schrijf ik er verder over en ga ik in op verschillende behandeltechnieken. Een klein stukje kan ik alvast geven: wil je je fascia en jezelf gezond te houden? Drink dan genoeg water. Je fascia bestaat voor een groot deel uit water en heeft water nodig om goed te kunnen functioneren. Probeer stress en trauma’s zo goed mogelijk te verwerken en op te lossen. Je kunt stress en trauma’s niet voorkomen, maar hoe je ermee omgaat bepaalt hoeveel last je er van gaat krijgen.

Meer leren? Kom naar het Fascia Seminar voor eigenaren

Op 15 juni organiseren we het eerste seminar voor paardeneigenaren! Grijp je kans om nog meer te leren over dit interessante onderwerp. Bekijk onze evenementenpagina voor meer informatie.

Literatuur:

• Fascia Research congres 2015
• Schleip R. What is fascia? J. Body Mov Ther 16, 496-502
• Fascia in the osteopathic field, T. Liem, P. Tozzi en A. Chilla
• With many thanks to Sharon May Davis and Zefanja Vermeulen/ Equine Studies
• Thank you Micronaut/ Marti Oegger for the beautiful photo