Een scheef zadel? Hoe kan dat nou….??!

Tijdens mijn werk als zadelpasser kom ik geregeld scheve zadels tegen. Helaas betekent dit vaak niet veel goeds. Soms kan ik ze aanpassen maar vaak is het al te laat en is het leed al geleden. In deze blog een paar handvaten om zelf te kunnen constateren hoe het met je zadel is gesteld.

Wanneer constateer ik een scheef zadel?

Bij een consult begin ik altijd met het nakijken van het paard. Als ik het paard heb gezien en gevoeld is het zadel aan de beurt. Uiteraard controleer ik of de boom nog heel is. De volgende stap is het controleren of het zadel wel recht is. Helaas komt het heel regelmatig voor dat een zadel in meer of mindere mate scheef is. Ik wil jullie er van bewust maken dat de controle op scheefheid tot op zekere hoogte ook zelf uitgevoerd kan worden en hoe het komt dat zadels scheef zijn of scheef worden.

Hoe wordt een recht zadel scheef?

Na constatering dat het zadel scheef is komt vaak als eerst de vraag: “Hoe komt dat dan?” In sommige gevallen komt dit door het gebruik. Zodra je je zadel aansingelt en nog meer als je erop gaat zitten komt er druk op de boom, op het leer en op de vulling te staan. Deze druk is, en dat kun je je vast wel voorstellen, nooit symmetrisch. Het paard is zelf niet perfect symmetrisch, de ruiter is niet symmetrisch en zowel paard als ruiter bewegen vaak ook niet symmetrisch.

Al deze invloeden zorgen ervoor dat een zadel scheef kan worden. Alleen al bij het opstappen (met of zonder krukje) komt er eenzijdige druk op het zadel te staan die zorgt voor spanning op de boom en op de beugelriemen. Als jij tijdens het opstappen de achterkant van het zadel gebruikt om jezelf omhoog te trekken komt er een enorme kracht op de boom die het zadel verdraait. De achterkant wordt naar links getrokken zodat er een twist in het zadel komt. Dit kan zowel bij duurdere als bij goedkopere zadels gemakkelijk ontstaan. Het is dus niet alleen goed voor het paard om met een hoog krukje op te stappen en het is ook goed voor je portemonnee want zo’n scheve boom krijg je niet meer recht.

Als een paard licht onregelmatig is wordt het zadel ook scheef belast. Vaak zie je in dit soort gevallen ook duidelijk dat het zadel naar één kant toe zakt. Afhankelijk van het materiaal dat is gebruikt voor de vulling zakt de vulling bij ongelijke belasting aan de ene kant meer in dan aan de andere kant. Al vanaf het eerste ritje. Ook als de fabrikant twee verschillende stukken leer heeft gebruikt voor het linker en rechter kussen kan het zijn dat deze niet gelijk rekken en dus onherstelbaar scheef worden.

Daarom is het ook van belang een zadel minimaal 1 x per half jaar te controleren en de kans is dan groot dat deze aan de ene kant meer moet worden bijgevuld dan aan de andere kant. Ik werk zelf graag met de zadels van Wintec en Bates die zijn voorzien van het Cair systeem. Dit is een afgesloten luchtsysteem dat ervoor zorgt dat zodra de druk van het zadel komt, de vulling aan beide kanten weer gelijk is en niet inzakt. Maar goed, dit zijn allemaal nog gevolgen van normaal gebruik van een zadel.

Scheef de fabriek uit

Helaas zijn er een hoop zadels die al scheef uit de fabriek komen. Je hoopt als goede zadelmaker altijd zadels te verkopen die voldoen aan de juiste kwaliteit. Het blijft handwerk dus er kan best een pietsie asymmetrie in een zadel zitten en aan ons de nobele taak om te bedenken wat nog toelaatbaar is en wat niet. Heel soms glipt er toch iets tussendoor dat achteraf niet ok is en als je dan dus een goede zadelmaker hebt zal die dat netjes oplossen en vallen dit soort dingen dus onder garantie en service.

Helaas kun je er als consument niet vanuit gaan dat een zadel die in de winkel ligt symmetrisch is. Maar met een beetje voorkennis en gezond verstand kom je al een heel eind. Als ik tijdens een controle een zadel tegen kom dat scheef is laat ik altijd de eigenaar zelf ook kijken voor ik zeg hoe of wat. Heel vaak zien de mensen het zelf ook alleen hebben ze er nooit bewust naar gekeken.

Goedkoop is vaak duurkoop

Bij sommige zadels is het wel heel bont. Daar zijn de kussens niet gelijk gevuld, de naden zitten aan de ene kant hoger dan aan de andere kant en de boom is ook nog eens verschrikkelijk gedraaid. Als je pech hebt zitten zelfs de beugelriemhaken niet op dezelfde plek. Natuurlijk zie je dat vaker bij gebruikte zadels maar de C-merkzadels kunnen er ook wat van.

Deze zadels (leren zadels onder de € 1000,- en kunststof onder de €500 (er zijn vast uitzonderingen)) komen uit fabrieken waar mensen werken die nog nooit een paard hebben gezien en waar kwantiteit belangrijker is dan kwaliteit. Doorwerken en hup de volgende. Vaak worden deze zadels dus ook niet gecontroleerd als ze de fabriek uitgaan en worden ze verkocht door winkelketens en zadelmakers die ook gaan voor de omzet i.p.v. welzijn. Die kijken bij aankomst en bij verkoop dus ook niet of een zadel ok is omdat ze geen idee hebben waar ze moeten kijken en hun boeren verstand thuis op hun nachtkastje hebben laten liggen.

Helaas zijn onze paarden en onze portemonnee hier vaak de dupe van. Er zijn bij dit soort zadels niet alleen problemen met symmetrie en duurzaamheid, ook de veiligheid laat vaak te wensen over doordat de singelstoten met slechts een paar nietjes aan de boom zijn bevestigd. Overigens zijn er ook zadels in de hogere prijsklasse die scheef uit het rek komen dus denk niet dat als je rond de €2000 of meer uitgeeft je zadel per definitie recht is.

Zelf op onderzoek uit

Bij deze dus en aantal ijkpunten waar jijzelf mee uit de voeten kunt. En als je er één ziet, kom je zelf ook vaak op ideeën. Op het oog kun je al veel zien maar vind je dat lastig, kun je zelfs een meetlint gebruiken om te kijken of het enigszins klopt. Uiteraard hebben wij zadelmakers een geoefend oog en is het verstandig niet zelf te denken dat je het allemaal kan. Je instructeur en je therapeut hebben vast ook wel wat ervaring maar het is niet voor niets óns werk en we hebben er niet voor niets een opleiding in gevolgd. Als je zeker van je zaak wilt zijn ga je dus niet af op het advies van je hoefsmid of je tandarts tenzij deze kan aantonen dat hij of zij weet waar hij het over heeft en een opleiding heeft gevolgd.

In dit filmpje probeer ik op eenvoudige wijze instructie te geven over het controleren van je zadel:

Op mijn facebookpagina komen met enige regelmaat dit soort vlogs langs, dus ben je door deze blog wijzer geworden like dan vooral mijn pagina.

Nog enkele voorbeelden van asymmetrie

Zo, en dan nu allemaal snel je zadel pakken en kijken of het erop lijkt dat het recht is of dat het toch verstandig is om het eens na te laten kijken.