Hoe word je de beste personal trainer van je paard?

Een tijdje terug las ik een artikel waarin John Swaab zijn visie gaf op hoe er tegenwoordig met paarden omgegaan wordt. Bovenaan het artikel stond ‘we plegen roofbouw op onze paarden’. Een van de zinnen uit dit artikel was ‘er moet voldoende tijd genomen worden om spieren te trainen zodat het paard een dragend vermogen ontwikkelt’.

Als paardeneigenaar wil je natuurlijk helemaal geen roofbouw plegen op je paard. Maar hoe weet je wanneer je teveel hebt getraind? En hoe voorkom je dat? Daar zal ik in deze blog antwoord op proberen te geven.

Verzuring, spierpijn, triggerpoints

Het grootste deel van de paardeneigenaren rijdt zijn of haar paard meerdere keren per week. Hoe hoger het niveau waarop getraind wordt, hoe meer er van het paard wordt gevraagd en hoe intensiever er vaak getraind wordt. Het paard wordt steeds meer een topsporter. Daarnaast is het helaas vaak zo dat het paard het grootste deel van de dag in zijn stal staat en één uur per dag plotseling hard aan het werk moet. Dit is nogal in tegenstrijd met hoe een paard van nature leeft. Het is dus niet vreemd dat een steeds intensievere training soms voor problemen kan zorgen.

Net zoals bij humane topsporters, kunnen ook paarden last krijgen van verzuring. Als een training van hoge intensiteit volgehouden wordt tot er vermoeidheid optreedt, kan het paard spierpijn krijgen. Dit kan tijdens, direct na de training of een of soms twee dagen later ontstaan. Door een paard met spierpijn overmatig te blijven trainen, kunnen er triggerpoints (spierknopen) ontstaan in de spiervezels o.a. door het zuurstofgebrek en ophoping van afvalstoffen. Hierdoor vermindert de doorbloeding in de spieren en raken ze nog sneller vermoeid. Als er dan geen voldoende hersteltijd gegeven wordt, wordt het paard overvraagd. Dit is een voorstadium van overtraining.

Overtraining & overvraging

Om te voorkomen dat je paard overtraind raakt is voldoende herstel na intensieve belasting essentieel. Wat in de praktijk vaak gebeurt, is dat bij minder presteren van het paard, de snellere vermoeidheid toegeschreven wordt aan onvoldoende conditie en kracht. Een bekende reactie is dan om de training verder te intensiveren. Hierdoor ontstaat een neerwaartse spiraal van nog minder herstellen, nog minder presteren, etc. Dit is het gevolg van onvoldoende herstel.

Het is erg verleidelijk om iedere dag weer bezig te gaan met de oefeningen die niet goed gaan. Vaak hebben we het idee dat als we maar hard genoeg oefenen, het vanzelf beter moet gaan. Hoe frustrerend is het dan als het dan juist steeds slechter gaat!

Overvragen in training is noodzakelijk om het prestatieniveau van het paard naar een hoger plan te brengen. Dit bewust overvragen wordt “overload” genoemd en betekent “trainen in de zone van de naaste ontwikkeling”. Net iets meer dan de vorige keer met een maximale toename van 10% per week.

Door te overvragen wordt een paard moe. Die moeheid wordt “overreaching” genoemd. Overreaching zet het lichaam aan tot aanpassing (adaptatie) waardoor het paard een betere conditie en meer kracht krijgt. Overreaching is een tijdelijke moeheid die bewust wordt opgebouwd. In een goed trainingsprogramma krijgt het paard telkens de tijd om van die opgebouwde vermoeidheid uit te rusten. Deze rustmomenten worden “supercompensatie” genoemd. Tijdens supercompensatie-momenten herstelt een paard naar een hoger prestatieniveau dan het uitgangsniveau.

Wat is de optimale training?

In de praktijk houdt dat in dat er minimaal 2-3x per week een trainingsprikkel gegeven moet worden met daartussen een of twee dagen herstel. Herstel hoeft niet te betekenen helemaal niks doen, maar kan een longetraining betekenen, een lichtere training of een totaal andere activiteit zoals een buitenritje of een sprongetje. 
Het probleem is dat paarden mogelijk gevoeliger zijn voor overtraining dan mensen. Na een korte periode van overvragen kan het al enkele dagen tot 2 weken duren voor een paard hersteld is. Is er echter langdurig sprake van overtraining, dan heeft dat dusdanig effect op het metabolisme dat het maanden kan duren voor het lijf weer hersteld is. Die paarden kunnen dan eigenlijk alleen nog maar op de wei, alles wat je dan van ze vraagt is teveel.

Er is onderzoek gedaan naar wat er gebeurd bij een paard dat overtraind is. Door verhoogde celdood (ja celdood, i.p.v. toename van cellen wat nodig is voor spieropbouw) zijn er minder goede contacten tussen de cellen, is er sprake van een verminderde intacte spieropbouw, een veranderde energievoorziening en veranderde stofwisseling. Hierdoor neemt de sportprestatie af. Tegelijkertijd neemt de gevoeligheid voor infecties toe. De toegenomen stressgenenactiviteit past bij de afwijkingen in de stresshormonen en het gedrag, die ook werden gevonden bij ditzelfde onderzoek in een eerder stadium. Denk maar eens aan jezelf als je het een periode veel te druk gehad hebt, je wordt prikkelbaarder, hebt minder zin om dingen te ondernemen en je weerstand holt achteruit.

Hoe herken je een paard dat overtraind is?

Symptomen:

• Tijdens de training staat het schuim op zijn lijf. Dit schuim ontstaat door afbraak van aminozuren, eiwitten, waar spiervezels uit opgebouwd zijn. In plaats van dat er nog spieren opgebouwd worden ben je ze dus aan het afbreken. Je ziet het paard op de langere termijn magerder worden.
• Het paard is sneller vermoeid, zijn conditie neemt juist af in plaats van toe.
• Lagere weerstand, waardoor het paard sneller een virus te pakken heeft of steeds van het ene probleem in het andere rolt zoals ontstekingen, mok, etc.
• Het gedrag verandert, naar andere paarden toe en naar jou toe.
• Het paard is sloom, lusteloos, soms zelfs apatisch. Dit is eigenlijk pas in een later stadium, in het begin stadium kan het paard juist prikkelbaarder zijn, meer gestresst en nerveuzer.

Hoe voorkom je dit?

• Neem pauzes! Zowel binnen de training als tussen de trainingen. Doe altijd na een zware oefening een simpele oefening, zodat je paard even kan bijkomen. Spieren worden sneller sterk van kort en krachtig trainen en voldoende pauzes. Te lang doorgaan zorgt weer voor vermoeidheid waardoor de spieren de beweging niet meer goed kunnen uitvoeren. Minder is echt vaak meer!
• Als je zelf sterker wilt worden, werkt dat het beste door 3x per week te trainen met minimaal een dag rust tussen de trainingen door. In die rustdag kan je andere spieren trainen. Doe dit ook zo met je paard.
• Kies drie dagen verspreid over de week waarin je wat meer vraagt en echt goed aan het werk gaat, de overige dagen doe je een lichtere training of iets heel anders. Mentale training d.m.v. grondwerk is ook een hele leuke afwisseling.
• Erken van jezelf dat als je erg veeleisend bent naar jezelf je dat ook vaak naar je paard bent. Op tijd stoppen is dan moeilijk, ook als het erg lekker gaat. En ben je toch een keer te ver gegaan, zorg dat er voldoende rustdagen op volgen.

Word zelf de beste personal trainer

Om de beste personal trainer van je paard te worden moet je dus eigenlijk nog tamelijk veel kunnen en weten. Als je er goed over nadenkt, is het ook best raar dat we zomaar zonder basiskennis van trainingsleer en anatomie een paard gaan trainen. In de humane wereld hebben personal trainers eerst een opleiding gevolgd voordat ze andere mensen gaan trainen. Anders zouden ze maar wat doen. En dan kan je eindeloos blijven trainen zonder het gewenste resultaat. Dat is natuurlijk ook wel het geval met mensen die zelf naar de sportschool gaan en na een tijdje weer afhaken vanwege ontbrekende resultaten. In januari lopen de inschrijvingen altijd weer gigantisch op, terwijl in februari het aantal sporters alweer drastisch is gedaald.

Jij als ruiter bent verantwoordelijk voor de lichamelijke ontwikkeling van je paard en hebt daarom de verantwoordelijkheid om dat op een verantwoorde manier te doen. Kennis blijven vergaren d.m.v. het lezen van de blogs van HorseConnect is al een heel goed begin. Neem ook eens les bij een van onze trainers, want tussen weten en doen zit vaak nog een lange weg.